ВИЧ деп аарыгнын нептереп тарап турары

ВИЧ деп аарыгнын нептереп тарап турары

        Бо хуннерде делегейде нептереп тараан эмнеттинмес халдавырлыг аарыгларнын бирээзи ВИЧ  аары бооп турар. 2016 чылдын ноябрь 1 ге чедир сан-чурагайны  коор болза, Россияда 1 млн  6 мун 388 аарыг кижи, оларнын  149-зу бистин Тыва Республикавыста   буруткеттинген бооп турар. Оларнын хой нуруузу 20 ден 40 харга дээр назылыглар. Олар камгалал чок хой санныг улус-биле эр-херээжен чоруктун туннелинде аарааннар.

           Камгалал чок хой санныг улус-биле эр-херээжен чорук кылыры дээрге ол аарыгнын бир тарап нептерээр чылдагааны.

Ийиги чылдагаан:

         ВИЧ аарыглыг иштиг-сааттыг хережээн кижиден чаа-ла боттанып орар толунче дамчыыры база чаш толду аарыг иенин  эмиинин суду биле эмзиргенинин туннелинде тарап нептерээри. 

         Ындыг   таварылгалар чугле Россияда эвес,  Тывада база буруткеттинген.  Иштиг-саатыг ВИЧ-халдавырлыг херээжээн кижи кадык тол торуттунзун деп бодаар болза баш удур  химипрофилактика деп адаары эмнээшкини  эртери чугула. Бистин республикага 20 ВИЧ аарыглыг херээжээн улус божуп чиигээн.  16  уруглар  аваларынын химиопрофилактика эрткен туннелинде кадык болганнар. Дорт уруг ам дээрезинде эмчи хайгааралында артпышаан.

         Ушку чылдагаан: Хан дамчыштыр нептереп тараары.

Хирлиг, ажыглап каапкан ине, шприцти катап ажыглап сыккыртынарга дамчып болур.  Кол нуруузунда дамырынче наркотиктиг будумелдер сыкыртынар кижилер аразынга нептерээн болур. Хынаттынмаан хан база оон компонентилерин аарыг кижиже кутканынын туннелинде, чедир  арыглап - аштаттынмаан азы дезинфекция база стерилизацияны  багай кылганынын туннелинде чараштаныр маникюр, педикюр кылыр база эмчи  инструментилери  таварыштыр дамчып халдаар.

        Ынчангаш хан-биле ажылдап турар эмнелге ажылдакчылары –эмчилер, эмчи сестрлары база клиниктиг лаборатория эмчилери онзагай кичээнгейлиг болур ужурлуг. Ажылынын уезинде олар инеге шаштынып, скальпель-биле кестинип болур. Оон туннелинде ВИЧ халдай берип болур. Ажыл уезинде болган ындыг таварылгаларны хан-биле холбашкан озал-ондак (авария) дээр.  Ындыг озал-ондакка таварышкан эмчи ажылдакчылары эмчи хайгааралынга турар база тускай эмнерни ижер ужурлуг. Эмчи ажылдакчылары бодунун кылып турар ажылынга кичээнгейлиг, хынамчалыг, хан-биле болгу дег озал-ондактарны кылбас болза эки.

ВИЧ  аарыындан аарбас дизе чуну кылырыл?

1.Хой санныг эр-херээжээн чорукту кылбас, кады чурттан эжинге шынчы болуру.

2. Арага-дары ишпес, ынаар сундукпас, наркотиктиг будумелдер ажыглавас.

3.Спортка хандыкшыыры база кадык-чаагай чуртталга-биле чурттары.

Бистин республикада ВИЧ/СПИД-ке  удур  демисел тову ажылдап турар.  ВИЧ аарынын дугайында билдинмес айтырыглар азы хынадып алыксап турар болзунарза,  Кызыл хоорай, Оюн Курседи кудумчузу 159 «А» дугаарлыг бажынга кээрим манап тур бис. Харылзажыр телефоннары 6-25-61, 6-34-21, 6-21-83.
Кончук Чечек-ВИЧ/СПИД удур демисел  товунун эмчизи.